Czym jest prawo dożywocia?

Prawo dożywocia to instytucją prawną, która umożliwia właścicielowi nieruchomości przeniesienie jej własności na określoną osobę w zamian za dożywotnie utrzymanie.

Z chwilą zawarcia umowy zbywca nieruchomości staje się dożywotnikiem, a nabywca staje się zobowiązanym do świadczenia określonych w umowie usług na rzecz dożywotnika. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej nabywca zobowiązany jest do przyjęcia zbywcy jako domownika, dostarczenia mu wyżywienia, ubrań, mieszkania, mediów, zapewnienia odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Co najważniejsze umowa dożywocia skutkuje przeniesieniem własności, dlatego musi być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Informacja o prawie dożywocia zamieszczana jest w dziale III księgi wieczystej nieruchomości. 

Dożywocie jest prawem majątkowym osobistym, a co za tym idzie, jest niezbywalne i nie podlega dziedziczeniu. Dożywocie wygasa na skutek śmieci dożywotnika.

Dożywotnikiem w umowie dożywocia może być sam zbywający lub osoba mu bliska, której przyszłość chce zabezpieczyć.

Nabywca może nieruchomością rozporządzać bez ograniczenia, co oznacza, że może on obciążyć nieruchomość ograniczonymi prawami rzeczowymi lub nawet ją zbyć. W takim przypadku sytuacja dożywotnika nie ulega pogorszeniu, bowiem w razie zbycia nieruchomości obciążonej prawem dożywocia nabywca z mocy prawa ponosi osobistą odpowiedzialność za świadczenia tym prawem objęte.

Śmierć zobowiązanego

W przypadku śmierci zobowiązanego, ustalone obowiązki przechodzą na jego spadkobierców. Tym samym to, spadkobiercy zobowiązanego zostają obarczeni odpowiedzialnością za opiekę dożywotnika, a on sam ma prawo domagać się wywiązania z warunków umowy.

Spadkobierca, który w następstwie śmierci zobowiązanego, realizuje zapisy umowy dożywocia, może dochodzić zwrotu kosztów u swoich krewnych współdziedziczących, ale nie może obarczać nimi dożywotnika ani obniżać jakości jego życia.

Umowa dożywocia może zostać zmieniona na rentę

Jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień.

W sytuacji wyjątkowej sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie.